این کتاب یکی از جامعترین آثاری است که در دوران معاصر در خصوص ابعاد مختلف زندگی حضرت امام رضا علیه السلام نگاشته شده است و از این حیث کم نظیر است. کتاب در 3 بخش کلی تدوین یافته، بخش اول با عنوان زندگانی و سیره شامل هفت فصل است، تحلیل قائله واقفیه و هجرت تاریخی امام علیه الســام از مدینه به مرو و مباحث بسیار مهمی در تحمیل ولاییتعهدی بر امام رضا علیه السلام و ابعاد مختلف آن و زندگی سیاسی ایشان، شخصیت اخلاقی و معنوی و علمی امام، همراه با ذکر کامل متن مناظرات امام رضا علیه السلام و در نهایت شــهادت حضرت برخی مباحث مطرح شده در بخش اول است. بخش دوم، شامل ســخنان گوهربار و آموزه های رضوی در زمینه های گوناگون، از جمله قرآن و امامت و توسل و زیارت و نماز و روزه و حج و تقوا و نشانه های مومن و اخلاق و علم و ازدواج و طب و تغذیه و... بخش سوم هم به پیشینه توس، بنای حرم مطهر و چگونگی شکل گیری مشهد الرضا و ایجاد و توسعه صحن ها و شرح حال برخی مشاهیر مدفون در حرم رضوی اختصاص یافته است.
کتاب "اعترافات غلامان" از زبان غلامان جنگی بنی عباس و مامون روایت می شود .حکایت آوردن امام رضا(ع)از مدینه به مرو است.هر بخش از نگاه یک غلام روایت می شود غلامی که سرکرده غلامانی ست که امام را از مدینه به مرو می آورند.روایت آنها بازگو کننده و نشان دهنده روش ستمگرانه و مزورانه حکام عباسی و بخصوص مامون است که بر هیچ یک از اطرافیانش رحم نمی کند و با سیاستی شیطانی پس از بهره برداری سیاسی و کاری از ایشان به جهت اطلاعشان از رفتارش آنها را نابود می کند .او حتی بر وزیر ایرانی اش سهل هم رحم نمی کند و برای راضی نمودن دستگاه خلافت عباسی وبرای آنکه توطئه اش مخفی بماند غلام را هم به هلاکت می رساند .ظلم و جور و سیاست های تزویر گرانه حکام و ماموران خلافتی در ارتباط با مردم و غلامان و بالاخص خاندان عصمت و طهارت به خوبی نشان داده شده .وضعیت زندگی و عشق مردم به امام و تاثیر عاطفی ایشان بر مردم و نفوذشان میان آنها و ترس خلیفه از این قدرت نفوذ به خوبی نمایانده شده.
حکایت سفر امام و اتفاقاتی که می افتد از نگاه غلامی جنگی که در ارتباط نزدیک با دستگاه خلفاست و خود در جنگ قدرت میان آنها زخمی سخت خورده می شنویم .کتاب روایت برهه ای از تاریخ است که دارای اهمیت فراوانی ست .به چراهای بسیار پاسخ می دهد و فرازهای تاریخی را بازگو می کند که تعیین کننده بوده اند .مسیر تاریخ را تغییر داده اند و به شهادت امامی انجامیده اند که اینک مرقد مطهرشان مامن وپناه بسیاری از دلشکستگان و حاجتمندان و آرزوی دوستدارانش است .
داستان نزول باران ،شیران پرده ،ورود امام به نیشابور که از اهمیت فراوانی برخوردار است –بخشهایی از کتاب را به خود اختصاص داده است.و در نهایت شهادت غمبار امام به فرمان مامون و توسط یکی از غلامان و ارتباط آن با کودکی او و حکایت سوزنی که وسیله بازی او در کودکی و رنجانیدن و آزار دیگران بوده –فصل پایانی کتاب را تشکیل می دهد .غلام باهمان سوزنی که می تواند به عنوان یک سمیل و نماد مطرح شود به قتل می رسد.
دوست مهربان کبوتر ها
در سال سوم هجرت و در شب نیمه ماه رمضان ـ که بهترین ماه های خداست ـ خانه امیرالمؤمنین و فاطمه علیهماالسلام میزبان قدوم مولود مبارکی شد که شادی را با خود به خانه وحی آورد. در این شب فرخنده، سبط اکبر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم ، حضرت امام حسن علیه السلام چشم به جهان گشود و شهر مدینه را غرق نور کرد.
هنگامی که امام حسن علیه السلام به دنیا آمد رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در سفر بودند و امیرالمؤمنین و فاطمه علیه السلام چشم به راه بازگشت. ایشان پیامبر پس از مراجعت از سفر، طبق معمول ابتدا به خانه فاطمه علیهاالسلام وارد شد. هنگامی که خبر تولد نوزاد را به ایشان دادند، شادمانی وجود حضرت را فرا گرفت.
هنگامی که کودک را نزد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم آوردند، حضرت رو به علی علیه السلام کرده، فرمود: «آیا او را نام گذاری کرده ای؟» عرض کرد: «من در نام گذاری وی بر شما پیشی نمی گیرم». رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «من هم در نام گذاری بر خداوند سبقت نمی جویم». در این هنگام جبرئیل از آسمان فرود آمد و از سوی خدای متعال به وی تهنیت گفت و سپس اظهار داشت:«خداوند تو را فرمان داده که نام پسر هارون، «شبر» را بر او بگذاری». حضرت فرمود: «زبان من عربی است». جبرئیل عرض کرد: نامش را «حسن» بگذار و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم او را «حسن»نامید.
حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام اولین مولودی است که از نظر شرافت نسب هیچ کسی به پای او نمی رسد. جد بزرگوارش پیامبر و خاتم الانبیا، پدر گرامی اش اولین امام و سیدالاوصیا، و مادر مکرمش، صدیقه اطهر سیدة النساست. هیچ کس قبل از امام حسن علیه السلام دارای چنین شرافت نسب و خاندانی نبوده است. او در مکتب پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و امیرالمؤمنین علیه السلام رشد یافت و در دامان برترین زنان عالم، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام ، بزرگ شد.
کنیه آن حضرت «ابومحمد» بوده است. جد بزرگوارش او را «ابومحمد» خطاب می نمود و کنیه دیگری برای آن حضرت ذکر نشده است.
اما برخی از القاب آن حضرت بدین شرح است: زکیّ، مجتبی، سیّد، تقی، نقی، طیّب، ولی و برّ مشهورترین این القاب، مجتبی و تقی است و نیز سیّد، که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم امام حسن علیه السلام را بدان ملقب فرموده اند.
می توان گفت بهترین و شادترین دوران زندگانی امام حسن علیه السلام همان دورانی است که با رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم گذشت. امام حسن علیه السلام حدود هفت سال و شش ماه از عمر شریفش را در کنار جد بزرگوارش سپری نمود و از محبت های بی دریغ و بسیار ایشان بهره برد. علاقه و محبت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم به حسن و حسین علیه السلام به جایی رسیده بود که آن دو کودک را«ریحانه» می خواند و در جواب یکی از صحابه که عرض کرد: «ای رسول خدا، آیا ایشان را دوست داری؟»، فرمود: «چگونه ایشان را دوست ندارم این دو تن گل های خوش بوی من از دنیا هستند و من آن دو را می بویم»، و همین مضمون را درباره امام حسن علیه السلام فرمودند: «به راستی که او گل خوش بوی من در دنیاست و به راستی که این پسر من سیّد و آقاست».
بزرگی منش و سترگی روح آن امام، چندان بود که پیامبر ارجمند اسلام صلی الله علیه و آله وسلم او را با کمی سن، در برخی از عهدنامه ها گواه می گرفت. آن گاه که پیامبر به امر خدا، با اهل نجران، به مباهله برخاست، امام حسن و امام حسین و حضرت علی و فاطمه علیهاالسلام را نیز به فرمان خدای، همراه خویش برد و آیه تطهیر در پاک دامنی آن گرامیان فرود آمد.
حضرت امام حسن علیه السلام از نظر صورت و سیرت در بین ائمه اطهار علیه السلام شبیه ترین آنان به رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم است. وقتی امام حسن علیه السلام به دنیا آمد شباهت بسیاری به جد بزرگوارش داشت و این شباهت بعدها در چهره، رفتار و گفتار آن حضرت بیشتر نمایان شد.علاوه بر چهره جذاب و نورانی، راه رفتن و صحبت کردن حضرت نیز مانند پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بود.حُسنِ خلق، کرامت، جوان مردی، یتیم نوازی و دیگر سجایای اخلاقی را نیز آن حضرت از جدّ گرامی اش به ارث برده بود. شیخ مفید در کتاب معروف خود، ارشاد، آورده است: «و حسن علیه السلام چنان بود که از نظر خلقت و سیرت و سیادت شبیه ترین مردم به رسول خدا بود».
در روایات بسیاری نقل شده است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم به امام حسن و امام حسین علیه السلام محبت فراوان داشت و می فرمود که آن دو سید جوانان اهل بهشت هستند. هم چنین در روایتی آمده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «هرکس دوست دارد به آقای جوانان اهل بهشت بنگرد، به حسن بنگرد». و این گفتار پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نیز مشهور است که فرمود: «اهل بهشت همگی جوان هستند» و این تذکر پیامبر به این دلیل است که عده ای فکر نکنند که برای پیران اهل بهشت نیز سیّد و آقایی خواهد بود. چنان که امام جواد علیه السلام فرمود: «به خدا سوگند، در بهشت پیری وجود ندارد؛ بلکه همگی جوان هستند».
امام سجاد علیه السلام می فرمایند: حسن بن علی بن ابی طالب علیه السلام در زمان خود از همه عابدتر، زاهدتر و با فضیلت تر بود و هرگاه حج می رفت، پیاده، و چه بسا پابرهنه می رفت و هرگاه مرگ را به خاطر می آورد می گریست، و هرگاه رستاخیز و زنده شدن را از نظر می گذراند، اشک از دیده می ریخت و هرگاه گذر از صراط را در اندیشه می آورد، گریان می شد... و هرگاه به نماز بر می خاست، تنش در برابر خداوند عزوجل به لرزه می افتاد و هرگاه بهشت و دوزخ را به یاد می آورد چونان مار گزیده بی تابی می کرد و از خداوند، بهشت را طلب می کرد و از آتش دوزخ به او پناه می برد. او هرگاه عبارت «یا ایّهاالذین امنوا» را از قرآن می خواند، می گفت: «لبیک اللهم لبیک».
امام حسن علیه السلام توجهی ویژه به خداوند داشت. آثار این توجه را گاه از چهره او به هنگام وضو درمی یافتند: چون وضو می گرفت رنگ می باخت و به لرزه می افتاد. می پرسیدند که چرا چنین می شوی؟ می فرمود: «آن را که در پیشگاه خدا می ایستد جز این سزاوار نیست». از امام ششم علیه السلام نقل می کنند که فرمود: «امام حسن علیه السلام هم عابدترین مردمان زمان خویش بود و هم با فضیلت ترین. چون به یاد مرگ و... رستاخیز می افتاد. آن قدر می گریست تا بی حال می شد. پیاده و گاه پابرهنه، 25 بار به خانه خدا رفت».
در بیان شجاعت امام حسن علیه السلام همین بس که او تربیت یافته شیر خدا، علی علیه السلام است که در جنگ ها به دشمن پشت نمی کرد و تا دشمن را به هلاکت نمی رساند، از پای نمی نشست.امام حسن علیه السلام نیز که از کودکی همراه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم جنگ ها دیده بود و از پدر جنگاوری آموخته بود، در پیکار بسیار دلاور بود.
امام حسن علیه السلام بسیار بردبار و شکیبا بودند. این صفت حضرت در برخورد با مشکلات و مصائب و نیز در روبه رو شدن با جاهلان و دشمنان بسیار آشکار بود. مردی از اهل شام به تحریک معاویه امام علیه السلام را به باد دشنام گرفت. پس از این که آن مرد ساکت شد، امام علیه السلام او را سلام گفته، فرمودند: «به گمانم در این شهر غریب هستی. اگر نیازمند خانه هستی به تو منزل دهیم، و اگر نیاز به مالی داری آن را در اختیارت می کنیم. اگر گرسنه ای سیرت سازیم و اگر نیاز دیگری داری کمکت کنیم». مرد شامی از عمل زشت خود پشیمان شد و در حالی که می گریست گفت: «تو و پدرت نزد من مبغوض ترین مردم بودید و اینک محبوب ترین آنها هستید». و این گونه مردی جاهل و فریب خورده با برخورد حلیمانه امام حسن علیه السلام هدایت یافت و در جمع دوستان اهل بیت علیه السلام درآمد.
کرم و سخاوت امام حسن مجتبی علیه السلام به حدی بود که در روایت آمده است که هیچ گاه سائلی را رد نکرد و در برابر درخواست او «نه» نگفت. به همین دلیل است که او را «کریم آل طه»می خوانند.
هنگامی که به ایشان عرض شد: «چرا هیچ سائلی را رد نمی کنید؟» فرمود: «من سائل درگاه خدا و راغبِ پیشگاه اویم و شرم دارم که خود درخواست کننده باشم و سائلی را رد کنم». و نیز می فرمود: «بهترین روزهای جوانمرد روزی است که از او چیزی درخواست شود».
روایت شده است که حسن بن علی علیه السلام بر گروهی از فقرا گذشت که تکه نان های بر زمین نهاده و گرد یکدیگر نشسته بودند و از آن برمی داشتند و می خوردند. این جماعت به امام علیه السلام گفتند: ای پسر دختر رسول خدا، بفرمایید. حضرت فرود آمد و فرمود: «خداوند مستکبران را دوست ندارد» و همراه آنان به خوردن نشست تا از خوردن دست کشیدند. سپس امام علیه السلام آنها را به مهمانی دعوت کرد و اطعامشان نمود و جامه شان بخشید. امام علیه السلام چون از این کار فراغت یافت، فرمود: «فضیلت و برتری از آنهاست؛ زیرا آنها جز آنچه ما را بدان اطعام کردند، نداشتند ولی ما بیش از آن چه دادیم، داریم». این مطلب فروتنی فراوان امام علیه السلام را نشان می دهد.
اگر امام حسن علیه السلام صلح نمی کرد، تمام ارکان خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم را از بین می بردند و کسی را باقی نمی گذاشتند که حافظ نظام ارزشیِ اصیلِ اسلام باشد. همه چیز به کلی از بین می رفت و ذکر اسلام برمی افتاد و نوبت به جریان عاشورا هم نمی رسید... امیدواریم خداوند به همه ما بصیرتی عنایت کند، تا بتوانیم این بزرگوار را بشناسیم و نگذاریم پرده جهالت و غبار بد شناختی که تا مدتها بر چهره آن بزرگوار بوده، باقی بماند؛ یعنی حقیقت را همه باید بفهمند و بدانند که صلح امام مجتبی علیه السلام همان قدر ارزش داشت که شهادت برادر بزرگوارش، امام حسین علیه السلام ارزش داشت و همان قدر که آن شهادت به اسلام خدمت کرد، آن صلح هم همان قدر یا بیشتر به اسلام خدمت کرد.
بهگزارش روابط عمومی ادارهکل کتابخانههای عمومی استان همدان، دکتر عاطفه زارعی با اعلام فراخوان ششمین جشنواره کتابخوانی رضوی در استان همدان اظهار کرد: جشنواره کتابخوانی رضوی سال جاری توسط نهاد کتابخانههای عمومی کشور و با همکاری بنیاد بینالمللی فرهنگی هنری امام رضا(علیه السلام) و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار خواهد شد.
وی با بیان اینکه این جشنواره از ابتدای خردادماه آغاز میشود و تا 20 تیر ماه ادامه دارد، گفت: در صورت نیاز تا پایان تیرماه جشنواره تمدید خواهد شد.
مدیرکل کتابخانههای عمومی همدان برگزاری این جشنواره را در ترویج فعالیتهای فرهنگی مرتبط با امام رضا(علیه السلام) مهم دانست و افزود: شناسایی، معرفی و گرامیداشت پدیدآورندگان آثار برتر مرتبط با فرهنگ رضوی از دیگر اهداف برگزاری جشنواره است. وی از معرفی سه کتاب در گروه کودک، نوجوان و بزرگسال برای شرکت علاقهمندان در این جشنواره خبر داد و گفت: این کتابها با تخفیف 65 درصد عرضه شده و در کتابخانههای عمومی برای شرکتکنندگان در جشنواره به فروش میرسد.
دکتر زارعی با بیان اینکه کتابهای «دوست مهربان کبوترها» نوشته مجید محمدی از انتشارات بوستان کتاب ویژه کودکان انتخاب شده است، خاطرنشان کرد: کتاب «اعترافات غلامان»نوشته حمیدرضا شاهآبادی از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ویژه نوجوانان به عنوان کتاب مرجع برای ششمین جشنواره کتابخوانی رضوی در نظر گرفته شده است. وی ادامه داد: کتاب «امام علی بن موسیالرضا(علیه السلام)» نوشته بنیاد پژوهشهای اسلامی از انتشارات آستان قدس رضوی نیز ویژه جوانان و بزرگسالان انتخاب شده است. مدیرکل کتابخانههای عمومی همدان با بیان اینکه تبلیغات گسترده این جشنواره توسط صداو سیما، نشریات، خبرگزاریها و در اماکن عمومی انجام خواهد شد، ادامه داد: با آغاز این جشنواره در خردادماه امسال، در دهه کرامت نیز مراسم اختتامیه آن به صورت کشوری برگزار خواهد شد.
وی با بیان اینکه سعی بر آن است تا در این برنامه شهرستانها و روستاها هم مشارکت حداکثری داشته باشند، تصریح کرد: یکی از شیوههای برگزاری این جشنواره به صورت مکتوب خواهد بود و همین امر میتواند با اطلاعرسانی لازم موجب شرکت روستاییان فاقد اینترنت در جشنواره شود.
دکتر زارعی برگزاری مسابقه به صورت آنلاین را دیگر شیوه برنامهریزی شده از سوی دبیرخانه جشنواره اعلام کرد و گفت: در آینده نزدیک با تمهیدات در نظر گرفته شده، علاقهمندان میتوانند با مراجعه به سایت نهاد کتابخانههای عمومی کشورwww.iranpl.ir ، نسخه pdf کتاب را به صورت رایگان دانلود و در مسابقه شرکت کنند. وی با بیان اینکه این مسابقه به شیوه فردی و خانوادگی برگزار خواهد شد، افزود: جوایز نفیسی در بخش خانوادگی به صورت مجزا از بخش فردی اهدا خواهد شد.